مرد حنجره طلایی؛ اکبر گلپایگانی

۱۰ بهمن سالروز میلاد بزرگترین آوازخوان سرزمینم ایران است و به همین خاطر مطلب پائین را برای آشنایی بیشتر دوستان با این بزرگمرد عرصه موسیقی ایرانی را در زخمه آوردم. 

آقای اکبر گلپا بابت همه خاطراتی که در این سالها برای دلتنگی‌هایم و روزهای پر احساسم آفریدید از شما متشکرم. 

در ضمن دوستان فرا رسیدن جشن سده را به همگی تبریک میگویم.

 

نام : علی اکبر گلپایگانی روز تولد : 10 بهمن 1312 محل تولد : محله تکیه زرگرها ی تهران همسر : گلرخ گلرایلی فرزندان : ساقی و ساغر گلپایگانی خواهران و برادران : عباس ، حسن (مدرس آواز و استاد دانشگاه)، محمد (با نام هنری گلریز) که خواننده میباشند ، محمود (مهندس و مدرس آواز) ، و یک خواهر بنام مریم .

اکبر گلپایگانی( مرد حنجره طلایی ) بدون کوچکترین تردید یا شک و شبهه ای برترین خواننده موسیقی اصیل ایرانی در طول تاریخ این سرزمین و در مدت قریب به یک صد سال از شکل گیری آن در قالب نوین به شمار می رود .استاد گلپا مبدع و مروج شیوه جدیدی از تصنیف خوانی در قالب های اصیل به شمار می رود که در آن پیش از او هیچ خواننده دیگری تا آن اندازه در ژرفای ترکیبات الحان، ملودی ها، و سازها غور و تفحص نکرده بود . ایشان در تمام ادوار خوانندگی خود تنها حول و حوش 50 ترانه خوانده اند که الحق والانصاف اغلب در نوع خود بی بدیلند . وسواس خاص استاد در گزینش اشعار، سازها، و ملودی ها وجه فراق و تمایز ایشان از سایرین است . با مطرح شدن نام اکبر گلپایگانی و اوج گیری این بزرگمرد آواز ایرانی، تقریبا همگی آوازخوانان معروف و مردمی کنار زده شدند و برای مردم و صاحبان فن و ذوق تنها چهار نام دیگر بازتابی سنگین و قابل اعتنا و قابل قیاس با گلپا داشتند : مرضیه، بنان، ایرج، و شجریان. این درست که استادانی چون محمودی خوانساری و قوامی و حتی عبدالوهاب شهیدی و نادر گلچین و سایرین نیز عرصه پهناوری از بی کرانه موسیقی ایرانی را تصرف کرده بودند، لیکن به واسطه امکانات محدودتر در ضبط صدا و ترانه، کم کاری، و دوری گزینی از هیاهوی عصر، و عوامل دیگر، نتوانستند پا به پای این چهار استاد گام بردارند . البته نام بانو دلکش نیز نمی تواند از اذهان زدوده شود ، اما ایشان در مبحث آواز دستگاهی همانند مرضیه کمتر وارد شده اند . برای این بزرگمرد آواز ایرانی عمری مستدام و طولانی آرزومندیم و امیدواریم اکنون که گلو و حنجره مرمرین ایشان از قید ( غل و زنجیر و لاک و مهر و پلمپ بیست و پنج ساله ) آزاد شده ، بیست و پنج سال دیگر بخوانند و با به فراموشی سپردن آنچه در این مدت گذشت ، از زنگار غم و اندوه رهایی یافته و نسیم شور وشادی و امید را در قلب جوانان این سرزمین به وزیدن وا دارند ، جوانانی که به نسل کنونی تعلق دارند و تنها نامی از ایشان و استادان دیگر شنیده اند ...  

 

:::::::::: سال شمار زندگی استاد اکبر گلپایگانی ::::::::::

● متولد دهم بهمن سال 1312 شمسی __ 1933 م ، در محله تکیه زرگرها ی تهران .
● خواندن اولین اذان برای سلامتی مادر در سال 1317 شمسی __ 1938 م ، که ایشان در همان سال مادر خود را از دست میدهند .
● ورود به دبستان فرهنگ در محله تکیه زرگرها در سال 1318 شمسی __ 1939 م ، که ایشان در همان سال قاری قرآن در کلاس درس بودند .
● آشنایی با محمود آقا خراز محل و قاری مساجد و ابراهیم گردن تعزیه خوان معروف و آغاز تعلیم ابتدایی موسیقی نزد آنها در سال 1319 شمسی __ 1940 م .
● آغاز تعلیم موسیقی نزد پدر ، حسین گلپایگانی ، به طور جدی و منظم در سال 1320 شمسی __ 1941 م .
● نقل مکان از محله تکیه زرگرها به خیابان آبشار و ثبت نام در کلاس چهارم ابتدایی در دبستان اقبال در خیابان آبشار و آشنایی با مرحوم (( جهانگیر ملک استاد تنبک )) ، در کلاس درس در سال 1321 شمسی __ 1942 م .
● ثبت نام در دبیرستان بدِر در سرچشمه و عضویت در تیم فوتبال باشگاه تهران جوان در رده سنی نوجوانان به مربیگری مرحوم حسین فکری در سال 1324 شمسی __ 1945 م .
● کسب عنوان قهرمانی تهران با تیم فوتبال نو جوانان باشگاه تهران جوان در سال 1325 شمسی __ 1946 م .
● اولین تجربه شرکت در یک گروه ارکستر کر به رهبری ایرج گلسرخی در سال 1326 شمسی __ 1947 م .
● اولین تجربه بازی در یک نمایش در سالن شیر و خورشید و ایفای نقش یک پسر شعر خوان به پیشنهاد شاپور قریب کارگردان سینما در سال 1326 شمسی __ 1947 م .
● ورود به مدرسه نظام و عضویت در انجمن موسیقی مدرسه نظام و آشنایی با حسین خواجه امیری ((استاد ایرج )) ، در سال 1327 شمسی __ 1948 م .
● آشنایی با مرحوم حسن یکرنگی از شاگردان اقبال السلطان و تعلیم آواز نزد او در سال 1328 شمسی __ 1949 م .
● آشنایی با دکتر ((نور علی خان برومند)) به کمک استاد ((علی تجویدی)) و آغاز تعلیم تحت نظر ایشان در سال 1330 شمسی __ 1951 م .
● آشنایی با اساتید برجسته موسیقی ایران و تعلیم آواز نزد استاد ((ابوالحسن صبا)) ، ((طاهر زاده)) ، ((ادیب خوانساری)) ، ((عبدالله خان دوامی)) ، (( حاج محمد آقا ایرانی مجرد)) و ((یوسف فروتن)) در سال 1331 شمسی __ 1952 م .
● ورود به دانشکده افسری در سال 1332 شمسی __ 1953 م .
● خواندن اولین آواز با ساز استاد ((دکتر نور علی خان برومند)) و ((استاد علی اصغر بهاری)) برای یونسکو ( در بیات اصفهان و سه گاه ) ، در سال 1335 شمسی __ 1956 م . که به صورت صفحه بزرگ ضبط شد . که این اثر در بازار پخش نشد .
● ورود به دانشکده نقشه برداری در سال 1336 شمسی __ 1957 م .
● دعوت به رادیو توسط ((مرحوم پیرنیا ))، سرپرست و مبتکر برنامه گلها در سال 1337 شمسی __ 1958 م .
● استخدام در سازمان برنامه در سال 1337 شمسی __ 1958 م .
● خواندن اولین آواز بدون ساز ، شعر حافظ ، ( در خرابات مغان نور خدا می بینم ) در اول فروردین ماه سال 1338 شمسی __ 1959 م . گلپا در این آواز به عنوان خواننده ناشناس و جوان معرفی شد .
● پخش اولین آواز با ساز از رادیو در برنامه گلها تحت عنوان ، مست مستم ساقیا دستم بگیر ، در مثنوی شور، با شعر بیژن ترقی و آهنگ ((مرتضی خان محجوبی)) و ((پرویز یاحقی)) در سوم فروردین ماه سال 1338 شمسی __ 1959 م . که این آواز از استقبال بی سابقه ای در میان عامه مردم برخوردار گشت.
● ضبط اولین صفحه توسط کمپانی ایران گرام در سال 1339 شمسی __ 1960 م .
● ضبط چهار صفحه توسط کمپانی ایران گرام و سفر به آمریکا به همراه استاد ((فرهنگ شریف نوازنده تار )) و مرحوم ویگن جهت اجرای کنسرت برای ایرانیان مقیم آن کشور در سال 1340 شمسی __ 1961 م .
● تدریس موسیقی ایرانیbuilding music در دانشگاه USLA ، به همراه استاد ((فرهنگ شریف)) به مدت سه ماه در سال 1340 شمسی __ 1961 م .
● اجرای کنسرت در لندن و هلند در سال 1340 شمسی __ 1961 م .
● ازدواج با خانم گلرخ گلرایلی در سال 1346 شمسی __ 1967 م . در سن 34 سالگی
● اجرای کنسرت در کویت همراه با فرهنگ شریف و مرحوم امیر ناصر افتتاح (نوازنده تنبک) در سال 1348 شمسی __ 1969 م .
● بازی در فیلم سینمایی مرد حنجره طلایی به عنوان هنر پیشه نقش اول به کارگردانی مرحوم میثاقیه در سال 1348 شمسی __ 1969 م .
● تولد اولین فرزند بنام ساقی در یازدهم اردیبهشت ماه سال 1349 شمسی __ 1970 م . که ایشان هم اکنون پزشک میباشند .
● اجرای کنسرت در لندن با استاد ((حبیب الله بدیعی نوازنده ویلون )) و همچنین بازی در نمایشنامه رادیویی آتشی بر دل ، در سال 1350 شمسی __ 1971 م .
● تولد دومین فرزند بنام ساغر در سوم فروردین ماه 1350 شمسی __ 1971 م . که ایشان هم اکنون دارای درجه دکترای بورس آمار و احتمالات میباشند .
● اجرای برنامه در رویال دایان لندن ، در سال 1352 شمسی __ 1973 م . که در این برنامه از هر کشور یک خوا ننده منتخب و یک موزیسین شرکت داشتند .
● اجرای کنسرت سراسری در آمریکا برای ایرانیان مقیم آن کشور با استاد فریدون حافظی ( نوازنده تار) ، در سال 1355 شمسی __ 1976 م .
● کنسرت در افغانستان و اجرای آواز دو صدایی با محمد ظاهر خواننده معروف افغانستان و همچنین اجرای کنسرت در پاکستان و هندوستان در سال 1355 شمسی __ 1976 م .
● ممنوعیت برای کار در رادیو و تلوزیون در سال 1358 شمسی __ 1979 م .
● اجرای کنسرت سراسری در آمریکا در سال 1371 شمسی __ 1992 م .
● اجرای کنسرت در چین و ژاپن در سال 1372 شمسی __ 1993 م .
● اجرای کنسرت در آمریکا در سال 1373 شمسی __ 1994 م .
● اجرای کنسرت در رویال فستیوال هال لندن در سال 1378 شمسی __ 1999 م .
● آغاز به کار مجدد و ارائه دو کاست تحت عناوین (مست عشق) و (عقیق) در سال 1382 و شکست رکورد تاریخی فروش نوار ، آن هم پس از 24 سال دوری ایشان از بازار موسیقی کشور ... که همانطور که در بالا گفتم به خاطر ممنوع الفعالیت کردن استاد بود .
● دوباره رکورد تاریخی برای مرد حنجره طلایی و عنوان (( پرفروشترین آلبوم بعد از انقلاب )) برای آلبوم (مست عشق) که در سال 1382 منتشر شده بود .

 

 (فرزند منوچهر نوذری ایرج نوذری با استاد گلپا در کنسرت شهر لندن)

گلپا از محضر استادانی نظیر : ((حاج آقا محمد ایرانی)) ، ((ادیب خوانساری)) و صفحات ((طاهر زاده)) بهره می گیرد ولی به هیچ وجه کوششی به عمل نمی آورد که از آنها تقلید نماید.گلپا در سال 1956 میلادی ( 1334-35 ش ) به همراه ((علی اصغر بهاری استاد کمانچه)) و (( نورعلی برومند ردیف دان و استاد تار )) در سازمان بین المللی ((یونسکو)) دو تصنیف یکی در دسگاه سه گاه و دیگری در مایه اصفهان با اشعار سعدی و حافظ اجرا نمود و بدین ترتیب می توان گفت گلپایگانی و برومند و بهاری از پیشروان معرفی آواز و موسیقی ایرانی در سطح جهان هستند .سال 1961 میلادی بنا به دعوت دانشکده "میوزیک بیلدینگ" یو.اس.ال.ا کالیفرنیا با استاد ((فرهنگ شریف)) و تونی که از استاد تار می باشد 18 جلسه تدریس کرد و اولین ایرانی است که در 21 نوامبر 1995 موفق به دریافت دکترای افتخاری در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا شده است.چند سال پیش در منزل ((عبدالرزاق وحدت)) مراسمی برای بزرگداشت از استاد گلپایگانی برگزار شد . در این بزرگداشت خودمانی اساتیدی مثل ((فرهاد فخرالدینی)) و ((استاد جلیل شهناز)) و ((مرحوم استاد علی تجویدی)) و ((استاد اسدالله ملک)) و ((استاد محمد رضا شجریان)) و همچنین همایون خرم و میلاد کیایی و بیژن ترقی و فریدون حافظی و ..... حضور داشتند . این بزرگداشت به همت هنرمندان و به پاس قدردانی چند دهه فعالیت ارزشمند استاد گلپا در عرصه آواز ایران ترتیب داده شده بود .  

 

افتخارات و پاداش های کسب شده ::::

● اجرای آواز در سازمان یونسکو در سال 1335 ، به دعوت این سازمان و اولین خواننده ایرانی که در خارج از ایران کنسرت داشته است .
● اجرای بیشترین آواز در برنامه گلها . همچنین ایشان تنها خواننده ای است که در تمام سلسله برنامه گلها شرکت داشته است . ( 298 آواز بصورت رسمی و بیش از 700 آواز خصوصی و بزم)
● تدریس موسیقی ایرانی و آواز بنا به دعوت دانشکده میوزیک بیلدینگ دانشگاه USLA کالیفرنیا در سال 1340.
● اجرای برنامه در ( رویال دایان لندن ) در سال 1352 در این برنامه از هر کشور برترین خواننده ها برای اجرای برنامه اعزام شده بودند که از ایران نیز استاد گلپایگانی دعوت شده بودند .
● دریافت دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا (( استاد گلپا اولین ایرانی است که موفق به دریافت دکترای افتخاری هنر در زمینه موسیقی شده اند))
● استاد اکبر گلپایگانی از ( رویال فستیوال هال لندن ) نیز نشان صد سال هنر معاصر را دریافت کرده است .
● دریافت دکترای افتخاری اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو در سال 1381.
● در 25 آذر سال 1383 نیز از طرف آکادمی نخبگان جوان دانشگاه تهران به سرپرستی پروفسور صحرائیان ، دکترای افتخاری را دریافت کرد . ((در ۲۵ آذر در دانشگاه تهران غوغایی بود . استاد هنگام دریافت دکترا با استقبالی حیرت انگیز دانشجویان مواجه شد . دانشجویان با فریادهای گلپا دوستت داریم علاقه خود را به آوازه خوان بزرگ کشور نشان میدادند ... ))
● دریافت دکترای افتخاری و اسکار هنر موسیقی در سال 1384 از دانشگاه بوداپست مجارستان ((همانطور که میدانید این مراسم یکی از بزرگترین مراسم موسیقی هست که در جهان برگزار میشه و در این مراسم غیر از استاد گلپا کسانی مثل شادروان بانو مهستی ابراهیم تاتلیس و جیبسی کینگ و سلن دیون و ... شرکت می کنند. ))
● دریافت دکترای افتخاری و مدال هنر در سال 1384 از سازمان ملل متحد و نماینده این سازمان .
● قرار دادن آوای آواز استاد گلپایگانی در یک فیلم جهانی به نام " مده آ " ، ساخته کارگردان مشهور ایتالیایی " پازولینی" . استاد گلپا تنها خواننده ایرانی است که صدایش در یک فیلم جهانی گنجانده شده است . (( استاد گلپا بخاطر این آهنگ یک میلیون دلار از تهیه کننده این فیلم دریافت کرد ))
● انتخاب به عنوان محبوبترین خواننده سال 1382در بین تمام خوانندگان ایرانی داخل و خارج از کشور و انتخاب ترانه عشق پاک (من تو را آسان نیاوردم بدست) از ساخته های استاد جهانبخش پازوکی به عنوان برترین آهنگ سال . ( به نظر من که آهنگ عشق پاک در top ten کارهای استاد گلپایگانی قرار داره ) . خبر برگشت استاد گلپا بعد از 25 سال تیتر تمام روزنامه ها و مجلات ایران شد ... در مجله وزین "موسیقی قرن بیست و یکم" تیتر زدند ، (( حنجره طلایی برگشت و رکورد شکست )) _______________________________________اکبر گلپایگانی ، مرد حنجره طلایی ، از سوی یونسکو به عنوان برترین خواننده و آوازه خوان کلاسیک جهان در 100 سال اخیر انتخاب شد . این جایزه با نظر خواهی از موسیقیدانان و خوانندگان کلاسیک برتر جهان و از طرف یونسکو به او تعلق گرفت و قرار است در 25 اسفند سال ۱۳۸۵مدال (( رساترین صدا )) را از ژاک شیراک ، رئیس جمهور فرانسه در حضور بزرگان موسیقی کلاسیک جهان در ساختمان سنای فرانسه دریافت کرد

صدای گلپا بواقع تحولی عظیم و چشم گیر در سبک خوانندگی کشور ایجاد کرد. در ایامی که همه مردم اعم از پیر و جوان بیشتر به ترانه های رادیو دل بسته بودند و چندان توجهی به موسیقی آوازی نداشتند صدای گلپا با چنان استقبال و شور و حالی روبه رو شد که از هر خیابان و جلوی هر میدان و مغازه ای که رد میشدیم طنین صدای او عابرین را از حرکت باز میداشت . امید است قدر چنین هنرمندان بزرگی را بیشتر بدانیم که ارزش هر کشوری به بزرگان و هنرمندان آن کشور است. همچنین خوانندگان بزرگی نیز مثل تیمور مصطفی اف (اذربایجان) ، حاج بابا (اذر بایجان) ، ابراهیم تاتلیس (ترکیه) ، ام کلثوم (مصر) ، شالاز ناوور (فرانسه) ، فرانک سیناترا ، سلن دیون ، خولیوو ایگلسیاس و ... از اکبر گلپایگانی به عنوان یکی از خوانندگان بزرگ موسیقی کلاسیک در دنیا نام برده اند و همچنین بزرگترین نوازنده گان و موسیقیدانهای کشور نیز مثل مرحوم علی تجویدی و جلیل شهناز ومرحوم اسدالله ملک و مرحوم حبیب الله بدیعی و پرویز یاحقی و فرهنگ شریف و منصور نریمان و انوشیروان روحانی و فضل الله توکل و .... یکصدا استاد گلپایگانی را به عنوان بهترین آوازه خوان تاریخ ایران می نامند .

 

((( کنسرت بزرگ تخت جمشید )))
حرف کنسرت بزرگ استاد گلپایگانی در تخت جمشید چندی بود که در محافل خبری سر زبانها افتاده بود و استاد گلپا می خواست بعد از 30سال در وطنش کنسرت بگذارد . ولی خب اینطور که معلومه هنوز مجوز دریافت نکرده البته  با وجود حسین صفار هرندی در وزرات ارشاد معاون حسین شریعتمداری دادن این مجوز محال به نظر می رسد ... او علاقه مند بود درآمد این کنسرت زیر نظر آکادمی نخبگان جوان و همچنین پرفسور صحرائیان به دانشجویانی که از عهده مخارج دانشگاه برنمی آیند اختصاص خواهد بدهد
همچنین چندی قبل (( جایزه پیکاسو )) را به اکبر گلپایگانی تقدیم شد . در طول تاریخ فقط ۱۰نفر جایزه پیکاسو را دریافت کردند .

صدای سرزمین مادری  

منبع